اثر هاله ای چیست

اثر هاله ای چیست

اثر هاله ای (خطای تعمیم دهی ) یا به انگلیسی همان halo effect که خطای شناختی است که می توان گفت اکثر انسان ها دچار آن می شوند و اگر بخواهیم در یک جمله اثر هاله ای را توضیح دهیم می توان گفت : دیدن یک حالت ازمخاطب و تعمیم آن به بقیه رفتار های آن شخص. مثلا اگر در مورد یک فرد یک رفتار بد ببینید این رفتار بد را به تمامی جنبه های شخصیتی فرد تعمیم می دهید.

اثر هاله ای در روانشناسی

اثر هاله ای در روانشناسی به عنوان اولین عامل قضاوت و برداشت اولیه از شخص مقابل شناخته می شود و به همین دلیل اولین برخورد خیلی مهم است.و اکثرا از روی ظاهر شخص قضاوت و داوری شروع می شود.

اثر هاله ای را آقای ادوارد تورندیک برای اولین بار درسال ۱۹۲۰ برای نخستین بار مطرح کرد و در یک آزمایش به 2 افسر ارشدش گفت سربازان را بر اساس توانمندی ، هوش و ذکاوت ، مهارت راهبردی خصوصیات جسمی، احساسی و اجتماعی بدون اینکه با انها صحبت کنند ارزیابی کنند در پایان متوجه شد که جذابیت و زیبایی بر دیگر مهارت ها تاثیر گذاشته است یعنی سربازی که قد بلند ترو جذاب تر بود باهوش تر و توانمند تر نیز به شمار آمده بود.

یک مثال برای اثر هاله ای

اما اجازه دهید با ذکر مثال اثر هاله ای را بهتر توضیح دهم فرض کنید یک شخص با خودروی میلیاردی اش مثلا پورشه با شما رو به رو می شود و به شما می گوید : برای اینکه در زندگی ات موفق شوی بیشتر از دیگران تلاش کن . حالا تصور کنید فردی دیگر سوار بر موتور گازی نزد شما می آید و می گوید برای اینکه در زندگی ات موفق شوی بیشتر از دیگران تلاش کن. خب حالا شما حرف کدامیک را بیشتر قبول دارید؟ تاثیر کدام یک از این 2 نفر بر روی شما بیشتر است؟؟ در این حالت اثر هاله ای مثبت نسبت به یک فرد رخ داده.

اثر هاله از کودکی با ما بوده است

البته شاید اثر هاله ای از بچگی در ذهن ما شکل گرفته باشد همانجایی که وقتی پدر یا مادر برایمان قصه می گفتند و شخصیت های مثبت را زیبا و دوست داشتنی توصیف می کردند و و شخصیت های منفی زشت و کریه جلوه می دادند مثل دیو و دلبر و خیلی از انیمیشین های امروزی که صحنه مقابله خیر و شر است و همیشه شر یک شخصیت زشت و بد قواره را نمایش می دهد و طرف خیر بسیاز زیبا و مهربان دیده می شود.

اثر هاله ای منفی

در یک جمعی هستید و فردی با لباس های معمولی( یک تی شرت معمولی و یک شلوار کتان و کفش های نسبتا کارکرده ) وارد می شود دیدگاه شما نسبت به او چیست ؟ او را فردی پولدار می دانید؟ به احتمال زیاد جواب شما منفی است اما چرا؟ چرا جواب شما منفی است به احتمال زیاد فقط از روی لباس طرف قضاوت کرده اید و این بود اثر هاله ای منفی

یک مثال دیگر از اثر هاله ای

به عکس زیر توجه کنید و بگویید آیا تمایل دارید 7 روز را به همراه دو نفری که در این عکس می بینید به مسافرت بروید؟
لطفا ابتدا جواب دهید و بعد کمی پایین تر بروید تا چهره این 2 فرد را ببینید.

بله حالا ببینید این 2 نفر چه کسانی بودند.

بیل گیتس خالق مایکروسافت و دومین فرد ثروتمند دنیا و مارک زاکربرگ مالک فیس بوک ، واتساپ و اینستاگرام مجموع دارایی این 2 نفر بیش از 160 میلیارد دلار است اما خبری از ساعت رولکس و لباس های مارک نیست. بله قبل از از شناختن این دو نفر احتمالا رقبتی برای رفتن به مسافرت با آن ها نداشتید اما بعد از شناختن آن ها نظرتان کاملا عوض شد  و فکر می کنم الان حاضر هستید 7 روز به مسافرت بروید.

فیلم کوتاه زیر را ببینید

در این فیلم دو خانم در یک مکان با دو پوشش متفاوت  ظاهر می شنود و ببینید که حتی اثر هاله ای در افراد برای کمک کردن به دیگران هم تاثیر گذار است

به این عکس نگاه کنید و نظر خود را راجع به این خانم بگویید…..

به احتمال زیاد این خانم صدای خوبی دارد ، قد بلند است وظعیت مالی بسیار خوبی دارد و ده های قضاوت دیگر که اثر هاله ای تصویر این خانم به جای گذاشته است.یادتان باشد عکس پروفایل شما در تلگرام اینستاگرام یا واتساپ نیز دقیقا مانند همین عکس است و قضاوت ها را جع به شما با همان عکس پروفایلتان شروع می شود پس سعی کنید یک عکس موجه ، با کیفیت و زیبا از خود ارائه دهید

اثر هاله ای در کسب و کار

اما بحث اثر هاله ای در کسب و کار نیز بسیار قابل توجه است. افراد و سازمان های زیادی تا کنون تحقیقات و تلاش های فراوانی کردند تا رمز موفقیت کسب وکارها را استخراج کنند اما بعضا دچار اثر هاله ای می شوند به عنوان مثال شاید یکی از علل موفقیت یک شرکت را به موقع آمدن کارمندان مطرح کنند اما ممکن است دلیل به موقع آمدن کارمندان این است که آن شرکت جزو شرکت های موفق است و ان ها برای اینکه از کار اخراج نشوند به موقع سرکار می آیند. کتاب halo effect به خوبی به این موضوع پرداخته است و پینهاد می کنم پادکست فارسی b plus را که توسط علی بندری ترجمه و نریتوری شده است  گوش دهید و قطعا اطلاعات خوبی راجع به این موضوع به دست خواهید آورد .

اثر هاله ای در سیاست

تحقیقا نشان داده است شخصیت های سیاسی که چهره زیبا تری دارند و همچنان عکس های جذاب تری را روی بیلبورد ها به نمایش می گذارند در نظر مردم مورد اعتماد تر به نظر می آیند. البته قطعا باید در مورد رجل سیاسی با دقت بیشتری به آن ها بنگریم.

اثر هاله ای در روزمره زندگی

این موضوع محدود به یک موقعیت خاص نمی شود و همیشه همراه ما انسان ها است به عنوان مثال شما وقتی به سوپرمارکت می رود قصد خرید یک نوشابه را داشته باشید به احتمال زیاد سراغ برندی خواهید رفت که چندین بار اسم اش را شنیده اید با اینکه نسبت به کیفیت برند های دیگر اطلاعات کاملی ندارید اما باز هم احساس می کنید آن برندی که در تلویزیون دیده اید یا فلان سلبریتی تبلیغش را کرده است کیفیت بالاتری دارد و حتی با وجود اینکه قیمتش نسبت به بقیه برند ها بالاتراست انتخاب شما برند معروف تر است.

حتی در رستوران نیز ما در دام این اثر می افتیم به احتمال زیاد رستورانی که ساختمان شیک تری دارد غذای بهتری نیز دارد و غذا را با قیمت بالاتری نیز ارائه می کند. یا رستوران شلوغ تر احتمالا کیفیت غذای خیلی زیادی دارد که این همه مشتری را جذب کرده
حدود چندین سال پیش آقای پهلوان مدیرعامل پدیده داستان رونق رستوران پدیده را اینطور تعریف می کرد که ما برای اینکه مشتری های بیشتری داشته باشیم به تمام کارمندان رستوران  گفتیم با خودروی شخصی به رستوران بیایندو  خودرو رو جلوی درب رستوران پارک کنند و داخل پارکینگ نبرند . با این حرکت پدیده اثر هاله ای مثبت بین مردم ایجاد شده بود که پس احتمالا غذای رستوران پدیده کیفیت بالایی دارد و تعداد بیشتری به این رستوران مراجعه می کردند.

چاره چیست؟

نکته را به یاد داشته باشید که تحقیقات نشان می دهد که انسان ها ظرف 2 الی 3 ثانیه اولیه در ذهنشان نسبت به شما اثر هاله ای شکل می گیرد یا اثر هاله ای مثبت و یا اثر هاله ای منفی پس اولین برخورد شما بسیار مهم است

 این جمله را که از اقای مهدی صنم پور شنیده ام همیشه به یاد داشته باشید ” شما شانس دیدار اول را برای بار دوم به دست نخواهید آرود “

با خطای شناختی چطور مقابله کنیم؟

شما الان با مفهوم  خطای تعیم دهی به خوبی آشنا شده اید و از این به بعد تلاش خواهید کرد ک در دام این خطای شناختی نیفتید اما به یاد داشته باشید که اکثر مردم راجع به این موضوع اطلاعاتی ندارند و همچنان در حال قضاوت و برداشت اولیه نسبت به شما هستند و شما باید ظاهر خوب  ، بوی خوب ، صدای خوب رفتار متناسب و تمام جنبه های ظاهری را به خوبی راعایت کنید حتی نحوه صحبت کردن و فن بیان شما باید کاملا حرفه ای باشد چرا که همیشه در حال قضاوت شدن هستید و یادتان باشد اگر در ذهن یک فرد اثر هاله ای منفی نسبت ب شما ایجاد شود شاید ماه ها طول بکشد تا آن اثر منفی از بین برود.

به راستی شما تا کنون در کدام محفل یا میهمانی یا دورهمی کسی را قضاوت کرده اید و کمی بعد تر متوجه شده اید که کاملا اشتباه برداشت کردید؟؟؟؟